ความเป็นมา

 

           มูลนิธิรางวัลสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ในพระบรมราชูปถัมภ์ ได้จัดตั้งขึ้นในวโรกาส ๑๐๐ ปี แห่งการเสด็จพระราชสมภพของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี วันที่ ๒๑ ตุลาคม ๒๕๔๓ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อพิจารณาให้รางวัลแก่ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาล และ/หรือการผดุงครรภ์วิชาชีพ จากประเทศในเอเชียใต้ เอเชียตะวันออก และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ที่มีผลงานดีเด่นเป็นที่ประจักษ์ทั้งในระดับชาติ และระดับนานาชาติ ก่อให้เกิดการพัฒนาด้านสาธารณสุข และคุณภาพชีวิตของประชาชน ทั้งนี้เพื่อเป็นพระราชอนุสรณ์ และเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ให้แผ่ไพศาลไปยัง นานาประเทศ

          ด้วยความสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณที่สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรงมีต่อวิชาชีพ การพยาบาลและการผดุงครรภ์ และต่อพสกนิกรชาวไทยทั่วประเทศ สภาการพยาบาลได้พิจารณาเห็นว่า เพื่อเป็นการถวายพระเกียรติยศสูงสุด และเพื่อเป็นพระราชอนุสรณ์ให้พระเกียรติยศยืนยงอยู่ตลอดไป และขจรขจายไปในระดับนานาชาติ จึงเสนอการจัดตั้งรางวัลสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีขึ้น ในวโรกาสครบ ๑๐๐ ปี แห่งวันคล้ายวันพระราชสมภพของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ในปี พ.ศ. ๒๕๔๓ นี้ด้วย เช่นเดียวกับที่คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล ได้เสนอการจัดตั้งรางวัลเจ้าฟ้ามหิดล (Prince Mahidol Award) ขึ้น เพื่อเป็นพระราชอนุสรณ์แห่งสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร์อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก เพื่อถวายพระเกียรติยศแห่ง “พระบิดาแห่งการแพทย์ไทย” ให้ยืนยงอยู่ตลอดไป และขจรขจายไปทั่วโลกในวโรกาสครบ ๑๐๐ ปี วันคล้ายวันพระราชสมภพ เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๓๕

 

          สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณเป็นล้นพ้นต่อวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ นอกจากได้เคยทรงศึกษาวิชาชีพนี้ด้วยพระองค์เองแล้ว ยังได้ทรงบำเพ็ญประโยชน์ต่อวงการพยาบาล และการสาธารณสุขเป็นคุณูปการ อาทิ ทรงรับเป็นกรรมการอำนวยการของสมาคมนางพยาบาลแห่งกรุงสยาม ในระยะแรกๆ ของการก่อตั้งสมาคมวิชาชีพนี้ และได้เสด็จร่วมประชุมกรรมการ ตลอดจนพระราชทานแนวคิดและวิธีการในการพัฒนาคุณภาพวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ ทำให้วิชาชีพนี้ได้พัฒนามาเป็นลำดับ ทัดเทียมอารยประเทศในปัจจุบัน นอกจากนั้นแล้ว สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ยังได้ทรงพระมหากรุณารับสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยไว้ในพระราชูปถัมภ์ ตั้งแต่พ.ศ. ๒๕๐๐ และทรงพระมหากรุณารับสมาคมศิษย์เก่าพยาบาลศิริราชไว้ในพระราชูปถัมภ์ ตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๒๖ ก่อให้เกิดขวัญและกำลังใจแก่พยาบาลและผดุงครรภ์ทั้งประเทศ

          นอกจากนั้นแล้ว สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ได้ทรงเห็นความสำคัญของวิชาชีพการพยาบาล ที่ได้ปฏิบัติภารกิจในการบริการสังคมด้านสุขภาพอนามัย ได้พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้วิทยาลัยพยาบาลในสังกัดกระทรวงสาธารณสุข อัญเชิญพระนามาภิไธย “บรมราชชนนี” เป็นชื่อวิทยาลัย ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๓๗ ซึ่งปัจจุบันมีวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีในสังกัดกระทรวงสาธารณสุข มีจำนวนถึง ๓๕ แห่ง ทั่วประเทศ

          ด้วยความสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณดังกล่าวแล้ว รองศาสตราจารย์ ดร.ทัศนา บุญทอง นายกสภาการพยาบาลในขณะนั้น จึงได้นำแนวคิดในการจัดตั้งรางวัลสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี หารือกับอาจารย์ ดร.วรรณวิไล จันทราภา อาจารย์อาวุโสและผู้นำสำคัญในวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ ซึ่งได้สนับสนุนแนวคิดและเห็นว่าเป็นโอกาสที่เหมาะสมยิ่ง นายกสภาการพยาบาลในขณะนั้น จึงได้นำเสนอในที่ประชุมคณะกรรมการสภาการพยาบาล ครั้งที่ ๑/๒๕๔๓ ประจำวันที่ ๑๑  มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๓ ซึ่งคณะกรรมการได้มีมติเป็นเอกฉันท์ให้ดำเนินการในเรื่องนี้เพื่อเป็นการถวายพระเกียรติและเป็นพระราชอนุสรณ์ สภาการพยาบาลจึงได้หารือ แนวคิดนี้ต่อสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ องค์กร/หน่วยงานวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ทั่วประเทศ ทั้งภาครัฐและเอกชน ซึ่งมีความเห็นร่วมกันว่าเป็นความเหมาะสมยิ่ง และถือเป็นสิริมงคลสูงสุดแก่ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์ทุกคน

          เพื่อให้การดำเนินการเกี่ยวกับรางวัลสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี มีความมั่นคงและสามารถดำเนินการได้เป็นการถาวร เป็นพระราชอนุสรณ์ให้พระเกียรติยศยืนยงอยู่ตลอดไป คณะทำงานการจัดตั้งรางวัลสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี จึงได้เสนอให้สภาการพยาบาล จัดตั้งมูลนิธิรางวัลสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี เช่นเดียวกับ มูลนิธิรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล ที่ได้จัดตั้งขึ้นเพื่อการดำเนินการของรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล

          สภาการพยาบาลในคราวประชุมกรรมการสภาการพยาบาล ครั้งที่ ๑/๒๕๔๓ ประจำวันที่ ๑๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๓ ได้ให้ความเห็นชอบในแนวคิดนี้ และให้ข้อเสนอแนะว่า สภาการพยาบาลได้เคยจัดตั้ง มูลนิธิวันพยาบาลแห่งชาติขึ้น ในปี พ.ศ. ๒๕๓๖ โดยมีวัตถุประสงค์หลักคือ เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ซึ่งสอดคล้องกับวัตถุประสงค์ของมูลนิธิรางวัลสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ที่จะจัดตั้งขึ้น ควรเสนอให้คณะกรรมการมูลนิธิวันพยาบาลแห่งชาติพิจารณาเปลี่ยนมูลนิธิวันพยาบาลแห่งชาติของสภาการพยาบาลเป็น มูลนิธิรางวัลสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ซึ่งก็ยังคงวัตถุประสงค์หลักเดิมอยู่ คือการเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี

          มูลนิธิรางวัลสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมรับมูลนิธิรางวัลสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ไว้ในพระบรมราชูปถัมภ์ เมื่อวันที่ ๑๙ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๔๓ และได้รับพระกรุณาธิคุณจากสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ทรงรับเป็นองค์ประธานกรรมการมูลนิธิรางวัลสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี นับเป็นเกียรติอันสูงสุดแก่วิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ์